Katar sienny występuje coraz bardziej powszechnie. Okazuje się, że może on znacząco wpływać na codzienne funkcjonowanie osób z alergią, pogarszać wyniki w szkole czy w pracy. Jak rozpoznać katar sienny i jak go leczyć?
Katar sienny występuje coraz bardziej powszechnie. Okazuje się, że może on znacząco wpływać na codzienne funkcjonowanie osób z alergią, pogarszać wyniki w szkole czy w pracy. Jak rozpoznać katar sienny i jak go leczyć?
Spis treści:
Katar sienny to grupa objawów dotykających nos. Alergiczny nieżyt nosa rozwija się, gdy organizm rozpoznaje i nadmiernie reaguje na alergen w otoczeniu, gdzie nie powinien powodować żadnych objawów. Katar sienny można podzielić na:
Objawy nieżytu nosa są odczuwalne, gdy substancje wywołujące alergię, przykładowo pyłki lub kurz, znajdują się w otoczeniu alergika. Różne pyłki mogą uczulać w różnej porze roku. Wiosną najczęstszymi wywoływaczami kararu siennego są pyłki drzew i traw. Jesienią zaś, częstym alergenem jest ambrozja, pyłki chwastów lub pleśń. Układ odpornościowy alergika wdychająca alergen może powodować nieżyt z nosa, ale także pozostałe objawy alergii takie jak:
Czynniki drażniące mogą dodatkowo nasilać objawy. Przykładem takich czynników są:
Alergiczny nieżyt nosa może mieć związek z następującymi objawami:
Dzieci mogą być bardziej drażliwe w sezonie alergicznym. Ważne jest, aby drażliwość lub inne objawy spowodowane przez objawy alergii nie były mylone z zaburzeniami koncentracji uwagi. Przy odpowiednim leczeniu, objawy mogą być utrzymywane pod kontrolą i można uniknąć zakłóceń w nauce i zachowaniu.
Wiele osób ma nawracające lub przewlekłe przekrwienie nosa, nadmierną produkcję śluzu, swędzenie i inne objawy nosowe podobne do objawów alergicznego nieżytu nosa. W tych przypadkach alergia może nie być przyczyną kataru. [2]
Organizm alergika uwalnia substancje chemiczne, gdy jest narażony na kontakt z alergenem. Jedna z nich to histamina, która próbuje obronić organizm przed alergenem. Uwolnienie histaminy powoduje wystąpienie objawów. Katar sienny jest między innymi reakcją alergiczną na pyłki. Pyłki pochodzą z kwitnących drzew, trawy i chwastów. Objawy są gorsze w gorące, suche dni, kiedy wiatr przenosi pyłki. W deszczowe dni, pyłki często są zmywane na ziemię.
Alergeny, powodujące wieloletni alergiczny nieżyt nosa obejmują:
Wyróżniamy kilka głównych czynników ryzyka kataru siennego, tj.:
Czynniki wyzwalające katar sienny to:
Częstość wystąpień przeziębienia przypada na okres jesienno-zimowy kiedy temperatura znacznie spada. Objawy pojawiają się stopniowo, stan szczytowy przeziębienia może nastąpić w ciągu trzech dni. Choroba zazwyczaj trwa od siedmiu do 10 dni. Częstymi objawami przeziębienia jest katar, zatkany nos, kaszel, ból gardła. Czasem może pojawić się gorączka i bóle mięśniowe.
Katar sienny najczęściej występuje od marca do września, kiedy między innymi znajduje się najwięcej pyłków w powietrzu. W odróżnieniu od przeziębiania pojawia się nagle, tuż po kontakcie z pyłkami. Podobnie do zwykłego przeziębienia często objawia się katarem, zatkanym nosem i kaszlem. Częściej od przeziębienia pojawia się kichanie, wodniste i jednocześnie zaczerwienione lub swędzące oczy. Ból gardła i bóle mięśniowe zdecydowanie rzadziej występują przy katarze siennym.
Różnice między katarem siennym a przeziębieniem
Charakterystyka | Przeziębienie | Katar sienny |
Największe prawdopodobieństwo wystąpienia | Od listopada do stycznia (zima), choć można je dostać w każdej chwili | Od marca do września (wiosna i jesień) |
Jak się zaczyna? | Objawy pojawiają się stopniowo w ciągu jednego do trzech dni | Objawy pojawiają się nagle po kontakcie z pyłkami. |
Jak długo trwa? | Zwykle 7-10 dni | Tak długo jak jesteś narażony na działanie pyłku lub pyłków – może to być kilka tygodni do miesięcy |
Katar | Występuje często | Występuje często |
Zatkany nos | Występuje często | Występuje często |
Kaszel | Często występuje kaszel mokry | Czasami występuje kaszel suchy |
Ból gardła | Występuje często | Występuje czasami |
Kichanie | Występuje czasami | Występuje często |
Gorączk | Występuje czasami | Nigdy nie występuje |
Wodniste, zaczerwienione oczy | Występują rzadko | Występują często |
Swędzenie oczu, ust lub gardła | Nigdy nie występuje | Występuje często |
Bóle mięśniowe | Występuje czasami | Nigdy nie występuje |
Bóle głowy | Występuje czasami | Występuje czasami |
Zmęczenie | Występuje czasami | Występuje czasami |
Katar sienny może prowadzić do zapalenia zatok lub zapalenie ucha środkowego, co może skutkować znacznym utrudnieniem wykonywanie codziennych czynności. W jednym z badań jedna trzecia dorosłych z katarem siennym podała, że ich objawy miały znacznie negatywny wpływ na ich pracę, dom i życie społeczne. U dzieci objawy mogą zakłócać naukę w szkole i prowadzić do opóźnień w nauce i rozwoju. W większości przypadków negatywny wpływ choroby można zmniejszyć za pomocą leczenia. Możliwe powikłania kataru siennego to:
Większość ludzi jest w stanie złagodzić katar sienny samodzielnie. Warto skonsultować się z lekarzem, jeśli objawy są:
Lekarz może dopytać o szczegółowy objawów, sprawdzając środowisko domowe i zawodowe pod kątem możliwych czynników wyzwalających, a także oceniając, jak intensywne są objawy kataru siennego i jak bardzo katar sienny wpływa na codzienne życie. Następnie lekarz może zlecić dalsze badania w celu zbadania możliwych przyczyn i pomóc znaleźć sposoby radzenia sobie z katarem siennym albo jak mu zapobiegać. [9]
Alergolog jest lekarzem specjalizującym się w diagnostyce, leczeniu astmy oraz innych chorób alergicznych, w tym kataru siennego. [10]
Konsultacja z alergologiem jest najskuteczniejszym sposobem diagnozowania oraz leczenia alergii, również gdy objawem jest katar sienny. Alergolog może zacząć badanie od zadawania pytań, szukając tym samym wskazówek mogących pomóc określić przyczynę objawów. Pytania mogą dotyczyć, między innymi środowiska pracy, domu, posiadanych zwierząt, przypadki alergii w rodzinie oraz częstotliwość i nasilenie objawów. Czasem intensywność kataru siennego może wynikać z przyczyn niezwiązanych z alergią. Odchylona przegroda nosowa lub polipy w nosie mogą pogorszyć objawy. Objawy nosowe spowodowane przez więcej niż przyczyną mogą być trudne do leczenia, wymagają często współpracy różnych specjalistów. Alergolog może zalecić wykonanie testu skórnego, w którym niewielkie ilości potencjalnych alergenów wprowadzane są na skórę. Testy skórne są prostym, dokładnym i tanim sposobem identyfikacji alergenów.
Istnieją trzy powszechne metody alergicznych testów skórnych. Test skórny polega na:
Negatywny wynik testu oznacza, że nie wystąpiły żadne zmiany skórne w odpowiedzi na alergen. Trzeba jednak pamiętać, że testy skórne określają tylko prawdopodobieństwo, więc możliwe jest, że alergen nie zostanie prawidłowo wykryty. Wynik pozytywny oznacza reakcję na daną substancję. Lekarz zauważy czerwony, uniesiony obszar na skórze. Silniejsza reakcja oznacza, że prawdopodobnie jesteś bardziej wrażliwy na daną substancję. Ludzie mogą mieć pozytywną reakcję na substancję w alergicznych testach skórnych, ale nie mieć żadnych problemów z tą substancją w życiu codziennym. Alergolog na podstawie wyników testów skórnych, sugeruje między innymi zmiany w stylu życia, które pozwolą na unikanie substancji, wywołujących objawy. [10] [11]
Testy laboratoryjne krwi w kierunku występowania alergii polegają na zmierzeniu reakcji układu odpornościowego na konkretny alergen poprzez mierzenie ilości przeciwciał we krwi, które powodują alergię. Te przeciwciała to immunoglobuliny E (IgE).
Podejście do leczenia letniego kataru siennego zazwyczaj obejmuje:
Stopień nasilenia kataru siennego | Najczęstsze zalecenia |
W każdym stopniu zaawansowania kataru siennego | Unikanie alergenów. |
Łagodna choroba lub z okazjonalnymi objawami | Nieosłaniający antagonista histaminy H1. Lek przeciwhistaminowy lub kromoglikan stosowany miejscowo do oczu lub nosa. Zastosowane mogą być oba środki. |
Umiarkowany przebieg choroby z wyraźnymi objawami nosowymi | Lekarz może zalecić, aby codziennie podawać miejscowo steroidy do nosa wraz z lekiem przeciwhistaminowym. |
Umiarkowana choroba z wyraźnymi objawami ocznymi | Doustni, nieosłaniający antagonista histaminy H1 podawany codziennie. Miejscowy steroid do nosa i kromoglikan sodu do oczu. |
Jeśli powyższe sposoby są nieskuteczne, lekarz może sprawdzić przestrzeganie zaleceń i rozważyć:
Kortykosteroidy stosowane miejscowo mają bardzo silne działanie z niewielkim potencjałem ogólnoustrojowych działań niepożądanych. Są zalecane pacjentom z umiarkowanymi lub ciężkimi objawami kataru siennego. Kortykosteroidy wodne są preferowane od propelentów fluorowych. Działania niepożądane są rzadkie. Zazwyczaj jest to miejscowe podrażnienie. Sporadyczne, w 5% przypadków dochodzi do krwawienia z nosa. Leczenie powinno być rozpoczęte przed rozpoczęciem sezonu kataru siennego w celu uzyskania maksymalnego efektu. Pacjenci powinni zostać pouczeni o znaczeniu regularnego leczenia i sposobie stosowania aerozolu do nosa. Kortykosteroidy stosowane miejscowo są skuteczne w zwalczaniu wszystkich objawów nosowych, w tym niedrożności nosa. Chociaż wchłanialność jest znikoma u dorosłych, należy zachować ostrożność, gdy sterydy do nosa są podawane dzieciom, które przyjmują dodatkowo sterydy wziewne na astmę lub sterydy miejscowe na wyprysk. Kromoglikan sodu dwa do czterech razy na dobę jest alternatywą, szczególnie u dzieci. Krople do oczu zawierające kromoglikan sodu, takie jak Opticrom, są skuteczne u większości pacjentów. W przypadku objawów alergicznych dotyczących oczu.
Doustne leki przeciwhistaminowe skutecznie leczą drobne jak i średnie objawy alergii, w tym kataru siennego. Zmniejszają także objawy świądu oraz dolegliwości ocznych. Terfenadyna i astemizol są często przepisywanymi lekami zmniejszającymi objawy kataru siennego. Są skuteczne i rzadko powodują senność lub działania niepożądane. W przypadku tych leków ważne jest podkreślanie zaleceń producenta ze względu na niezwykle rzadkie powikłanie w postaci zaburzeń rytmu serca. Nie należy także jednocześnie podawać terfenadyny, erytromycyny lub ketokonazolu. Nowsze alternatywy obejmują loratadynę i feksofenadynę. Akrywastyna jest krótko działająca i może być skuteczna, gdy objawy są łagodne i epizodyczne. Wykazano również wysoką skuteczność cetyryzyny w badaniach kontrolowanych, gdzie występowała także grupa biorąca placebo.
Montelukast zmniejsza stany zapalne. Jest między innymi stosowany w celu zapobiegania napadom astmy u dorosłych i dzieci w wieku co najmniej dwóch lat. Montelukast jest również stosowany w celu zapobiegania skurczowi oskrzeli wywołanemu wysiłkiem fizycznym u dorosłych i dzieci w wieku co najmniej 6 lat. U dorosłych i dzieci z objawami alergii sezonowej lub całorocznej, mających więcej niż dwa lata można rozważyć stosowanie montelukastu, gdy inne sposoby leczenia nie przyniosły rezultatu. [13]
U większości pacjentów z katarem siennym objawy będą kontrolowane za pomocą powyższych środków. Pacjenci, u których objawy pozostają niekontrolowane, mogą odnieść korzyść z immunoterapii. Ta forma leczenia jest wykonywana tylko w wyspecjalizowanych ośrodkach. Pacjenci powinni pozostawać pod obserwacją przez pierwsze 60 minut po iniekcji. Niezbędny jest staranny dobór pacjentów do tego leczenia, a immunoterapia jest przeciwwskazana dla osób z astmą.
Inną alternatywną metodą leczenia, jaką alergolog może zalecić, jest krótkotrwałe stosowanie miejscowego środka obkurczającego, aby umożliwić wchłanianie miejscowych kortykosteroidów. Kluczowe jest ustalenie, jakie są dominujące objawy u pacjenta i, szczególnie w przypadku ciężkich objawów, dopasowanie leczenia do objawów. Pomocne mogą być preparaty ziołowe, sól fizjologiczna do nosa oraz akupunktura.
Pacjentom z alergią zwykle zaleca się unikanie prowokującego ich alergenu. Katar rzadko występuje w niełagodnej lub nieumiarkowanej formie. Leki mogą pozwolić pacjentowi prowadzić normalne życie bez zbędnych ograniczeń. Pacjenci z poważnymi objawami powinni unikać wychodzenia późną porą, gdyż wtedy liczba pyłków jest najwyższa.
Nieleczone alergie mogą znacząco wpływać na komfort życia, jednak obecnie pojawiają się nowe metody leczenia, które skutecznie podnoszą jakość życia. Sezon na katar sienny nie musi wiązać się przymusowym dyskomfortem – można mu przeciwdziałać.
Źródła:
Treści zamieszczone i dostępne w ramach serwisu Zdroteka.pl mają wyłącznie charakter informacyjno-edukacyjny. Nie mogą one zatem zastąpić należytego kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca Zdroteka.pl nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji z lekarzem lub specjalistą.
© 2021 Zdroteka.pl - Wszystko o zdrowiu
© 2021 Zdroteka.pl - Wszystko o zdrowiu